Rau bò khai ,là loại rau rừng tự nhiên, có ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc nước ta, trong đó tập trung nhiều nhất là ở Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn

Rau bò khai có khá nhiều tên gọi khác nhau như rau bồ khai, rau hiến, rau khau hương, rau phắc hiển hay rau lòng châu sói.



Trước đây, đồng bào các dân tộc ở Hà Giang không trồng bò khai mà loại rau này cứ mọc một cách tự nhiên ở ven các bìa rừng. Mỗi ngày, sau khi đi nương lên rẫy, bà con thường tranh thủ hái thêm vài bó rau bò khai mang về để chế biến các món ăn.



[Nội dung ẩn để xem] trước khi chế biến cần được vò qua và rửa sạch nhiều lần với nước.



Món rau bò khai xào tỏi giản đơn nhưng nếu bạn được thưởng thức dù chỉ một lần sẽ nhớ mãi.

Mới nhìn, bò khai hơi giống với ngọn su su. Nhưng ngọn bò khai mảnh, nhỏ và có màu xanh non hơn ngọn su su. Khi hái rau bò khai, người ta chỉ lấy những chiếc lá non, ngọn non và những “tay móc” ở gần phần ngọn. Đúng như tên gọi bò khai, khi mới hái rau sẽ có mùi khai, ngái khá đặc trưng. do vậy trước chế biến món ăn, bà con thường đem vò qua và rửa sạch nhiều lần bằng nước để khử bớt mùi khai.

Rau bò khai là vật liệu của nhiều món ăn độc đáo như bò khai xào tỏi, bò khai xào mỳ tôm, bò khai luộc hay bò khai nấu canh thập cẩm…. Và theo những gì tôi được người dân bản địa cho biết thì ngoài việc giàu giá trị dinh dưỡng, thơm ngon thì bò khai còn là loại rau rừng có tác dụng tăng cường “bản lĩnh đàn ông”. Có thể bởi thế mà trong mâm cơm, trên bàn nhậu của các quý ông nơi đây khó có thể thiếu được món rau độc đáo này để họ cùng nhau lai rai.

Một trong những món ăn chế biến từ bò khai được thực khách yêu thích nhất đó là rau bò khai xào tỏi. Tỏi được đập giập rồi phi vàng với mỡ, sau đó cho rau bò khai vào và xào to lửa. Đảo đều tay để rau ngấm gia vị, đến khi rau chín tới là bày ra đĩa. Lúc này, thực khách sẽ có ngay một món rau rừng xào ngon tuyệt, xanh mướt, giòn, dai, ngọt với mùi thơm khó tả. Mùi vị như quyện cả hương vị thiên nhiên của núi rừng cùng tình cảm nhân từ, mộc mạc của người dân bản địa. Các món ăn chế biến từ rau bò khai luôn có mùi vị rất riêng mà người thưởng thức khó có thể gặp được ở loại rau nào khác.

Ngoài ngọn và lá non dùng làm thực phẩm đặc biệt thì nhưng bộ phận khác của Dây hương cũng được dùng nhiều trong đông y để làm thuốc. Thân và lá của Dây hương dùng được cả khô và tươi, có vị hơi đắng, tính bình, đi vào can, thận và đường niệu.

Thân cành tươi sau khi hái lá và ngọn non dùng làm rau ăn, phần còn lại có thể băm nhỏ từng đoạn 2-3 cm, phơi khô dùng dần chữa tê thấp và sốt. Người dùng nếu là phái nữ và con nít có thể đem Dây hương đun sôi với nước để uống hạ sốt vào mùa hè hoặc chứng đau tê thấp vào mùa lạnh. Đối với đàn ông, có thể đem thân cành Dây hương để ngâm rượu dùng khi cấp thiết.

Lá và phần ngọn [Nội dung ẩn để xem] non cây Dây hương khi dùng ngoài việc đem lại hương vị mới lạ cho ngường thưởng thức, nó còn đem lại tác dụng chữa bệnh các chứng như: đái rắt, đái vàng, phù thận. Nếu không có điều kiện thu hái ngọn non thì bệnh nhân có thể dùng bằng lá tươi khoảng 20-40g (tương đương 1-2 nắm lá tươi) để giã nhỏ nát ra, thêm nước và lọc lấy uống đều đặn hàng ngày.

Theo kinh nghiệm dân gian của vùng Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Kạn thì đồng bào thường lấy và sử dụng toàn thân cây Dây hương từ thân cành, lá còn tươi hoặc đã phơi khô để sắc nước uống chữa viêm gan do siêu vi thường gặp ở phái nữ và trẻ con. ngoại giả với các hiện tượng đau bụng đường tiết niệu do sỏi thận cũng ghi nhận kinh nghiệm dùng nước sắc cây Dây hương đều đặn để tán sỏi.

Người mỏi mệt do công việc hoặc sức khỏe, chán ăn, hoặc ăn không ngon miệng, dùng canh nấu hoặc nước sắc rau Dây hương một đôi lần để có lại tình trạng sức khỏe thường nhật. Đặc biệt cũng theo kinh nghệm của vùng Cao Bằng, rau Dây hương được sử dụng chữa bệnh tốt nhất khi còn mùi vị đặc trưng, để làm bớt mùi khi chỉ dùng trong thưởng thức ẩm thực thì có thể thái nhỏ, võ kỹ và rửa qua nước để mất mùi.


Các bài viết cùng thể loại: